Elske houdt daarin een pleidooi voor het ‘radicaal’ integreren van jong en oud. Volgens haar maakt dat de samenleving taaier, wijzer en veerkrachtiger. ”Maar daarvoor is durf nodig: om afscheid nemen van het cliché dat senioren uitgerangeerd en ingedut zijn.”
Interview: Wilma Vervoort
Verplicht met pensioen??
Dat zal nog niet zo makkelijk zijn, want in de huidige samenleving horen senioren eigenlijk nog steeds achter de geraniums thuis. Niet alleen volgens de jongere generatie overigens, werkgevers kunnen er ook wat van. “Ik ken een vrouwelijke purser van 65 die dat werk al 45 jaar doet. Ze is topfit en wil dolgraag blijven werken. Maar helaas, in de CAO staat dat ze met pensioen moet over twee jaar. Want dan is ze 67 en dat is nu eenmaal de regel. Einde oefening dus. En denk niet dat ze daar iets tegen kan doen. De enige optie is activist worden en op die manier proberen een trendbreuk te veroorzaken.”
Hier in Nederland word je op basis van je leeftijd gewoon afgeschreven; de opgestelde regeltjes worden gevolgd, zonder aanzien des persoons. “In Amerika is het heel anders” vertelt Elske. “Veel mensen lachen hier in hun vuistje om die ogenschijnlijk seniele oude president Biden. Maar daar is het heel normaal dat je, ook op hogere leeftijd, gewoon doorwerkt. En niet alleen maar omdat het nodig is. Het houd je vitaal en je blijft onderdeel uitmaken van de maatschappij. Dat betekent dus ook dat je in contact blijft met jongere generaties.”
In haar boek toont Elske aan dat meer interactie tussen jong en oud voor iedereen waarde creëert. “Jongeren steken ouderen aan met hun levensenergie. Ouderen, die vanuit hun levenservaring weten waar Abraham de mosterd haalt, kunnen hen leren omgaan met tegenvallers en wrijving. Daardoor worden jongeren weerbaar en minder gevoelig voor burn-outs; ze kunnen beter dealen met dingen die op hun pad komen. En de ouderen blijven vitaal, want ze blijven meedoen. Zo kunnen ze samen een betere bijdrage leveren aan de maatschappij.”
Obstakels
De vergrijzing slaat toe. Inmiddels is de helft van de bevolking al 50-plus en dat getal neemt de komende jaren alleen maar toe. Het moment waarop meer mensen met pensioen zijn dan aan het werk komt langzaam maar zeker dichterbij. Hoe eerder we met die integratie beginnen, hoe beter dus. Maar zijn er obstakels?
“Er is sprake van een soort ‘bozigheid’. De jongeren vinden dat de ouderen het allemaal maar goed hebben. Ze hebben genoeg geld, vaak zonder hypotheek toch een dak boven het hoofd en dat is tegenwoordig voor jongeren allemaal veel minder vanzelfsprekend. Maar er wordt ook nogal eens vergeten dat die ouderen daar keihard voor gewerkt hebben.
Part time werken?
Dat is voor die generatie nooit vanzelfsprekend geweest. Terwijl jongeren daar vaak al meteen mee beginnen. Dat betekent natuurlijk ook: minder inkomen en daardoor wordt het al lastiger om aan een huis te komen, om maar eens een voorbeeld te noemen. Een ander heikel punt: het klimaat. Ouderen hebben, vaker dan jongeren, het idee van ‘het zal mijn tijd wel duren!” als het om een duurzamere levenswijze gaat. Jongeren kunnen daar met hun pet niet bij. Zij vinden zo’n ‘laat maar waaien’-instelling onbegrijpelijk.”
Elkaar leren kennen bevordert begrip
Echt begrip hebben voor elkaars standpunten, dat is nog niet zo makkelijk. De kans daarop neemt sterk toe naarmate er meer diepgaand contact plaatsvindt, dus wanneer ‘partijen’ echt in de praktijk met elkaar te maken krijgen Dat opent de ogen.
Met begrip en respect kom je een heel eind. Als we daarnaast ook nog de bezem zouden halen door de regelgeving en we zouden ophouden met mensen in allerlei hokjes te plaatsen, kwamen we nòg veel verder.
“Die hokjes zie je met name terug in het onderwijs: een kind wordt gezien als een mavoleerling, of een havoleerling, maar niet als een persoon of een individu die een passende aanpak verdient. Mensen worden te veel langs de standaard meetlat gelegd en er is niet zoveel begrip voor de uitzonderingen. Zeker, er vinden nu veel discussies plaats over inclusiviteit en diversiteit. Er wordt volop gesproken over gender en achtergrond, maar over leeftijd? Welnee. De ouderen worden in het debat niet meegenomen. Terwijl zij zo’n waardevolle bijdrage kunnen leveren, zelfs als ze niet full time zouden werken. Het zou de balans in organisaties ten goede komen. Gelouterde mensen kunnen de boel immers relativeren. Bij Doets Reizen nemen wij bewust senioren aan en dat werpt echt vruchten af.”
Ouderen zijn niet opgegroeid in het social media tijdperk en voelden en voelen daardoor ook minder druk van buitenaf. Ze zijn experimenteler, speelser en werden als kind veel minder ‘gepamperd’ dan de kinderen en jongeren van nu. Dat heeft hun zelfredzaamheid bevorderd. En het bijna krampachtige gedrag dat je regelmatig ziet bij jongeren, omdat ze zo druk bezig zijn met hun imago, dat kennen ouderen eigenlijk niet.
“Dat krampachtige, dat zie ik in mijn Young Lady Business Academy helaas te veel. En dat is zorgelijk. Die vrouwen zijn zo ambitieus en serieus en op jonge leeftijd al constant bezig met hun reputatie, hun imago. Maar je moet toch ook gewoon leven? Plezier maken? Ik daag ze uit om iets ‘stouts’ te doen, om compleet buiten hun comfortzone te stappen. Want dat hoort ook bij het leven. Alleen dan leer je om te gaan met tegenslagen, creatief te denken om aan oplossingen te komen. Dat houd ik ze dus voor. Er mag regelmatig buiten de lijntjes gekleurd worden. Deelname aan de Academy is gratis, een geschenk. Maar daarvoor krijg ik ook wat terug: ze hebben mijn beeld op de wereld en het ondernemerschap flink veranderd.
Hoe wij zelf kunnen bijdragen aan de integratie van jong en oud? “Sta open voor intensief contact. Elkaar ontmoeten, elkaar begrijpen, dat is een enorme verrijking. Dan heb je echt de maximale winst te pakken.”
Voor haar boek interviewde Elske allerlei ‘witte raven’. Een vrouw die op 93-jarige leeftijd nog steeds balletles geeft. Een super hippe opticien van 80 jaar oud. “Het zijn stuk voor stuk mensen die allemaal hun eigen pad hebben gekozen en daarom vitaal blijven. Daar hebben we er veel meer van nodig. In mijn boek krijgen ze een broodnodig, positief podium.”
Wilma Vervoort
Schrijft voor Vijftig+ Magazine, is correspondent van het Eindhovens Dagblad en De Wereld van BNNVARA